Nie od dziś wiadomo, że najpotężniejszy przeciwnik to ten, którego się lekceważy. Aby wybrać najlepszą strategię przeciwdziałania przemocy, należy przede wszystkim poznać sposób i metody działania przeciwnika.
Przemoc jest zjawiskiem stanowiącym zagrożenie dla wszystkich uwikłanych w nią stron: osób pokrzywdzonych, dzieci, świadków, osób stosujących przemoc. Skutki jej są długotrwałe i istotnie wpływają na codzienne funkcjonowanie osób i rodzin, których dotyczy, rozbijając więzi i relacje. Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy definiuje przemoc jako „jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodzin tj. małżonków, wstępnych, zstępnych, rodzeństwa, powinowatych w tej samej linii lub stopniu, osób pozostających w stosunku przysposobienia oraz ich małżonków, a także osoby pozostające we wspólnym pożyciu, a także inne osoby wspólnie zamieszkujące lub gospodarujące, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą”.
Zawarte wyżej treści można przedstawić czytelniej bez uszczerbku do przytoczonej wyżej definicji. Przemoc to celowe, intencjonalne działanie jednej osoby wobec drugiej, która wykorzystując przewagę sił, narusza prawa i dobra osobiste jednostki, powodując cierpienie i szkody. Scharakteryzujmy pokrótce te kryteria:
-
intencjonalność działań, która ma na celu kontrolowanie i podporządkowanie osoby, bez względu na jej potrzeby. Ktoś sądzi, że wie, co jest dobre dla drugiej osoby, lub daje sobie prawo do decydowania w jej imieniu. Żywi przekonanie, że druga osoba powinna mu się bezwzględnie podporządkować i zaspokoić jego jedyne słuszne życzenia. Mając, w swoim pojęciu, najlepsze intencje chce spowodować, by było tak, jak chce. Nieważne jest tu stanowisko drugiej osoby, jej zdanie, chęci i potrzeby;
-
nierównomierność sił, czyli relacja, w której jedna z osób ma przewagę nad drugą na różnych poziomach: fizycznym, psychicznym, ekonomicznym, społecznym, prawnym, wykorzystuje przewagę, oddziałując na osobę słabszą po to, by zmusić ją do podporządkowania się swoim życzeniom;
-
naruszanie praw i dóbr osobistych, czyli przypisanie sobie praw pozwalających drugą osobę uderzyć, obrazić, skrytykować, zabrać coś, czegoś nie dać, przy zupełnym pominięciu jej potrzeb, uczuć, protestów, traktowanie osoby jak przedmiot, pozbawienie jej wszelkich praw;
-
w wyniku powyższej sekwencji zdarzeń osoba, wobec której stosowana jest przemoc, doznaje cierpienia, bólu i szkód (fizycznych i psychicznych). Szkody mogą być wymierne albo nie, widoczne lub niedostrzegalne, natychmiastowe, bądź odroczone w czasie. Doświadczanie bólu i cierpienia sprawia, że osoba ma mniejszą zdolność do samoobrony.
Mając zdefiniowane zagadnienie przemocy, należy jeszcze krótko wspomnieć o jej rodzajach. Mogą one występować łącznie, nie jest to jednak reguła. Wyróżniamy następujące rodzaje przemocy:
-
PRZEMOC FIZYCZNA – wszelkiego rodzaju działania bezpośrednie z użyciem siły powodujące uszkodzenie ciała np. popychanie, przytrzymywanie, policzkowanie, bicie, kopanie, szarpanie, wykręcanie rąk itp.
-
PRZEMOC PSYCHICZNA – działania wykorzystujące świadome wpływanie jednej osoby na drugą, w szczególności na tok myślowy, postępowanie, sposób życia drugiej osoby bez jej przyzwolenia, za pomocą takich narzędzi jak np. wyśmiewanie, wyzywanie, poniżanie, stosowanie gróźb, szantażowanie, krytykowanie, kontrolowanie, izolowanie, wmawianie choroby psychicznej, ciągłe niepokojenie itp.
-
PRZEMOC SEKSUALNA – wymuszanie różnego rodzaju niechcianych zachowań w celu zaspokojenia potrzeb seksualnych, np. wymuszanie pożycia seksualnego, nieakceptowanych form współżycia seksualnego, gwałt, demonstrowanie zazdrości, wyśmiewanie ciała, krytyka zachowań seksualnych itp.
-
PRZEMOC EKONOMICZNA – ma na celu uzależnienie finansowe od sprawcy, np. ograniczanie dostępu do wspólnych środków finansowych, niezaspokajanie podstawowych potrzeb materialnych rodziny, okradanie, odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, zaciąganie kredytów wbrew woli współmałżonka itp.
-
ZANIEDBANIE – naruszenie obowiązku opieki ze strony osób bliskich. Jest formą przemocy ekonomicznej przejawiającej się w formach zaniedbania potrzeb żywieniowych, higienicznych, medycznych, emocjonalnych – jako stanu wynikającego z braku dbałości czy też opieki, stosowanego najczęściej wobec dzieci, osób starszych, niepełnosprawnych, chorych.
Należy pamiętać, że z przemocą można sobie poradzić, im szybciej osoba krzywdzona podejmie działania, tym mniejsze będą koszty emocjonalne ponoszone zarówno przez nią, jak i jej bliskich.
Serdecznie zapraszamy na śledzenia informacji na stronie www.zi.radlin.pl, na której można znaleźć wszelkie szczegóły dotyczące działań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, a także realizowanego projektu „Rodzina bez przemocy”.
